Օրվա լեզուն ասում է, թե երկիրն ու մարդը ոնց են, ինչ բանի են, ինչ ռիթմերով են ապրում, անգամ այն, թե որքան հաց կա նրանց ամբարում և որքան գինի՝ տիկերի մեջ։ Լեզուն պիտի անուն տա մեր մտքերին, գործողություններին, ձևակերպի ու սահմանի մեզ, ու այստեղ Նա կորցնում է իրեն. խոսողն ո՞վ է, Ինքն ո՞ւմ բերանն է ընկել, Ինքն ինչպե՞ս աշխատի սրա դատարկ խոսքի հետ, մանավանդ, որ սրա ուզածը միայն պարզ հաղորդակցությունը չէ. հիմա էլ Գրով է վեր է կացել, Գրով է քշում մեզ վրա։
Եթե զանգվածային բոլոր հրապարակներում զլած է քաղաքական ինֆանտիլի ձայնը, ապա նրա արտանետումներից հանրային լեզու է գոյանում և խուժում բոլոր սրբազան տարածքները՝ մտքի, գիտակցության, իմաստների աշխարհ։ Եվ պետք չէ մեզ օրորել, թե խոսքն աշխատանք չէ։ Խոսքը կարող է շինել կամ ավերակի վերածել լեզուն, իսկ լեզուն հրեղենն է ու կծել, սպանել գիտի, կարող է մարդ, տուն ու երկիր վառել ու մոխրացնել։
Բայց ամեն ինչ սկզբում ավելի լավ էր մտածված, և գրականությունն էր կարգված լեզվի պահապան. Ջոյսի մենախոսությունն իր լեզվով պետություն ստեղծեց, Կաֆկան, նշաններ այլակերպելով, ուրիշ մարդիկ ծնեց, Ֆոլքները, Բորխեսը սյուժետավորեցին նոր իրականությունն իրենց տեքստերով, մերոնք՝ Աբովյանից մինչև Տերյան, Մեծարենց, Բակունց, Մաթևոսյան նախ լեզվակիր էին ստեղծում, որ կարողանան նրանց խոսք հասկացնել, այսինքն՝ երկիր էին ստեղծում, որ մեզ այնտեղ ապրեցնեն։
Բայց մեր տան կարգը խառնվեց, խառնվեցին մեր լեզուները, և մեծ շփոթի հոտն ընկավ երկրով մեկ. այսօր լեզվի այս խառնակչությունն այնքան է ժրել, որ արդեն ձեռք է բարձրացնում իմաստների վրա, նրանց բերանքսիվայր շրջում ու տակով անում ու… այսպես եկավ շրջուն շարադասված այս իրականությունը, ուր հանրալեզվաբանությունը գողական սլենգի աշխարհում է կենում, որտեղ, ինչպես գիտեք, հաջող գողությանն ասում են մաքուր գործ, իսկ սրանից մի քանի տարի առաջ Չարենցը կախաղանին քնար էր ասում. հասկանո՞ւմ եք ինչ է կատարվել մեզ հետ, գրողը տանի…
Բանաստեղծ, թարգմանիչ Հակոբ Մովսեսն ասում է՝ չի կարելի փորի պարունակությունը գլխի մեջ լցնել կամ առավել ևս՝ իջեցնել մինչև ծնկները։ Մի՞տքն է լեզու ուզում, թե՞ լեզուն՝ միտք, հարց է, չէ՞։