Զանազան բաժնի նյութերը։

ՆՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Եթե որևէ հայ չի խոսում հայերեն, պետք է ստանա իր արդար պատիժը

Ոչ մի առատության եղջյուր հայի համար չի կարող փոխարինել ամենաբաշխ, ամենապարգև հայերենին

Ձերբազատվենք օտարաբանություններից ու գրենք պարզապես հայերեն

Ինչո՞ւ հայոց լեզուն մղվեց երկրորդ պլան

Հայաստանում՝ ՀԱՅԵՐԵ՛Ն։

ԱՆՀԵՏԱՁԳԵԼԻ ՊԱՀԱՆՋ

Ռազմական բառարաններ

Հայաստանին պետք չեն ռուսական դպրոցներ․ ՌԴ-ն հարմար պահ է ընտրել, փորձում է օգտվել փխրուն իրավիճակից

Հայաստանում 1 ռուսական դպրոցի դիմաց՝ 50 հայկական դպրոց Ռուսաստանում․ ի՞նչ կարծիքի եք, պարոն Լավրով

Երեխային զրկել վաղ տարիքում իր մայրենի լեզուն ստեղծագործաբար յուրացնելու հնարավորությունից, նշանակում է հիմքից խարխլել իմացության պատվանդանը

Երկիրը ներսից փլուզելու համար նախևառաջ պետք է անլրջացնել, աղավաղել լեզուն

Հայ դպրոցականը մագաղաթներ վերծանող ծրագիր է ստեղծել

Ոչ մի առատության եղջյուր չի կարող փոխարինել ամենաբաշխ, ամենապարգև հայերենին

Միայն մայրենի լեզվով յուրացրած կրթությունը կարող է ամենալավ դաստիարակչական նշանակությունն ունենալ

Վահան Թեքեյան «Տաղ հայերեն լեզվին»

Կրթական բարեփոխումներ․ թող հին մեռելները իրենց տեղը զիջեն նոր մեռելներին/ Արփի Ոսկանյան

ՀՀ ԳԱԱ Մ. Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտը մերժում և անընդունելի է համարում նոր չափորոշիչները

ՀՀ ԳԱԱ Մ. Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտը մերժում և անընդունելի է համարում նոր չափորոշիչները

Սամվել Մուրադյան՝ «Եթե մենք մեր ներքին ճակատամարտը տանուլ տանք, դրսում հաստատ պարտվելու ենք»

«ԼԱԶԱԹ ՉՏՎԵՑ», ՊԱՐՈ՛Ն ՎԱՐՉԱՊԵՏ

Երբ պետական պաշտոնյաները հայերեն չգիտեն

Հայոց լեզվի խնդիրը «դուխով» բառը չէ. «Սուբյեկտիվ խոսափող»-ի մոտ Դավիթ Գյուրջինյանն է

Գարեգին Նժդեհ — «Հիշի՛ր պատերազմը» աուդիոգիրք

Արմէնպրեսն ու Հայերէնը

Ֆիզիկայի միօրինակ միջավայրում հայերենի դասավանդումը կարող է փոխել ուսանողի առօրյան. ֆիզիկոս

Առաջին անգամ iPad-ով հայերեն սովորելու համալիր ծրագիր է ստեղծվել Լոս Անջելեսում (լուսանկարներ)

Zyabs ստեղծագործական թիմը, դիզայներ Դավիթ Մարգարյանի և Սամվել Հովհաննիսյանի մտահղացմամբ Learn Armenian («Սովորիր հայերեն») անվանումով համալիր ծրագիր է ստեղծվել iPad-ի համար, որի օգնությամբ կարելի է սովորել հայոց այբուբենի տառերը, ինչպես նաև՝ ավելի քան 230 բառ և 38 բանաստեղծություն:

Ծրագիրն ունի 3 բաժին: Առաջինը տարողունակ է և բազմաֆունկցիոնալ: Դրա օգնությամբ կարելի է սովորել, կարդալ, գրել և արտասանել հայոց այբուբենի տառերը, ինչպես նաև՝ սովորել 230 բառ և 38 բանաստեղծություն: Առաջին բաժին մուտք գործելով ցանկացած տառի ենթաբաժին՝ կարելի է տեսնել և/կամ լսել տվյալ տառն ու համապատասխան առարկայի նկարազարդումը, գրել կամ նկարել տվյալ տառը, սովորել 5 բառ, որոնք կօգնեն զարգացնել տվյալ տառի լսելու, արտասանության, կարդալու հմտությունները: Ինչպես նաև՝ լսել և կարդալ յուրաքանչյուր տառին ու բառին համապատասխան բանաստեղծությունը:
Շարունակությունը

Ֆուտբոլ. մեր լեզուն` վերջին տեղո՞ւմ

Ֆուտբոլային հադիպումների հայերեն  հեռարձակումները շատ վաղուց դիտում եմ «մեկնաբանների» ձայնն անջատած վիճակում: Ճիշտ է, դրա պատճառով խաղից այն հաճույքը չես ստանում, քանի որ չես լսում մրցավարի սուլոցը եւ հանդիսատեսի աղմուկը, բայց փոխարենը, ազատվելով հաղորդավարների խոսքից, խնայում ես նյարդերդ, հետեւաբար` պահպանում առողջությունդ:

Եվրո- 2012-ի առաջին խաղն անզգուշաբար նայեցի ձայնի ուղեկցությամբ: Հետո որոշեցի «գլուխ չպահել» եւ դիմանալ: Իհարկե, թուղթն ու գրիչը ձեռքիս: Հիշում եք, ՈՒԵՖԱ-ն հետաքրքիր ծառայություն էր մատուցում մեկնաբաններին. հաշվում եւ տեղեկացնում էր, թե ով քանի անգամ է հարվածել գնդակին, ով քանի փոխանցում կատարել եւ այլն: Ես էլ փորձեցի հաշվել, թե խաղի ժամանակ մեր «մեկնաբանները»  քանի անգամ են ասում նույն բառը: Հետաքրքիր բան ստացվեց. առաջին 45 րոպեների ընթացքում 145 անգամ լսելով «մի փոքր» բառակապակցությունը, հոգնեցի եւ երկրորդ խաղակեսում անցա «հեղինակ» բառի գրանցմանը:

Շարունակությունը

The Vessel that Carries It on: Armenian Language Classes at Rutgers

With the exception of a few universities in California, and a couple of others throughout the country, Rutgers University, located in New Brunswick, N.J., is unique in its Armenian Studies Department, which offers both Armenian language and history classes. For nearly 20 years, Dr. Asbed Vassilian has been teaching Rutgers students Armenian in a rigorous four-part course that spans two years. This past semester, a group of students, including myself, were enrolled in the final installment of his class, each with a different story and a unique incentive for studying the language.

My reasoning was simple. Although I have spoken Armenian throughout my life and attended both parochial and diocesan Armenian schools, I didn’t want to be disconnected from the language while away at college. Taking the course gave me the opportunity to be surrounded by Armenian on a regular basis, ensuring that I stayed on my toes. Yes, the beginning levels of the course—when we learned the alphabet and the conjugation of simple words—were more than simple for a native speaker like me. However, Dr. Vassilian kept our progress moving forward at a steep incline until we were able to read authors like Yessayan, Baronian, and Tekeyan by the last semester. The more interesting stories come from my classmates, who all exhibited dedication, perseverance, and a strong desire for knowledge throughout the courses.

Շարունակությունը

Ажеж: «Английский язык разрушает наше мышление» (“Le Point”, Франция)

В своей книге «Против унифицированного мышления» (изд-во Odile Jacob), Клод Ажеж (Claude Hagège), профессор Коллеж де Франс, обвиняет английский язык в том, что он является проводником унифицированного мышления, и призывает к бунту

Le Point : Вы утверждаете, что распространение одного общего языка приводит к унификации мышления. Почему?

Клод Ажеж :  Здесь нужно выбирать слова, ведь распространение одного общего языка, как это было с латынью на протяжении многих веков в Европе и за ее пределами, не несло в себе опасности унификации мышления. Напротив, это создало благоприятные условия для разнообразия. Я говорю не о каком-то абстрактном языке, а об английском. Английском, распространение которого по миру сопровождается распространением неолиберальной идеологии, при этом весь мир стал одновременно ее автором и жертвой. Распространение какого-то одного языка не всегда имеет негативные последствия. Оно может отвечать потребностям и пожеланиям какого-либо народа, как это было в случае с языками, получившими широкое распространение.

Շարունակությունը

ԲԱՑ ՆԱՄԱԿ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ԵՎ ՀՈԳԵՎՈՐ ԲԱՐՁՐԱՍՏԻՃԱՆ ԱՅՐԵՐԻՆ, ԼԵԶՎԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՏԵՍՉՈՒԹՅԱՆԸ ԵՎ ԲՋՋԱՅԻՆ ՕՊԵՐԱՏՈՐ ԸՆԿԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՂԵԿԱՎԱՐՆԵՐԻՆ

Ընթերցողը միանգամից կարող է հարց տալ. ի՞նչն է միավորում հիշյալներին կամ ի՞նչ ընդհանուր բան կա նրանց միջեւ, բացի ՀՀ-ում ապրելու փաստից: Անմիջապես պատասխանեմ` նրանց համար ընդհանուր է նաեւ անտարբեր վերաբերմունքը հայոց պետական եւ ազգային միակ լեզվի նկատմամբ: Չվրդովվեք այս եզրակացությունից: Մի քիչ ազգային արժանապատվություն ունեցող հայազգի մարդը քիչ հետո ինքը կհամոզվի դրանում:

Վերջերս տոնեցինք ու դեռեւս շարունակում ենք տոնել ՀՀ վերանկախացման 20-ամյակը: Բայց արդյո՞ք մեր պետությունն անկախ է, ավելի ճիշտ` ունե՞նք անկախության` իբրեւ բացարձակ արժեքի գիտակցությունը: Իմ համոզմամբ` ոչ: Դրա ամենից աղաղակող ապացույցներից է ներկա մոտեցումը հայոց լեզվին` այդ լեզվի հայրենիքում, այն էլ` հայոց արժեհամակարգում նրա առանցքային դերի մասին օրնիբուն խոսող պետական այրերի ու բարձրաստիճան հոգեւորականների լուռ, բայց եւ բացահայտ մեղսակցությամբ:

Շարունակությունը

Մեր լեզուն, ձեր խոսքը

Այս իրողությունը թեպետ վաղուց է հաստատվել Սահմանադրությամբ “Ազատ, անկախ” հռչակված Հայաստանում, սակայն միայն վերջերս է հասել ժողովրդական, այն էլ ոչ այնքան լայն զանգվածների գիտակցականին, օտարալեզու դպրոցներ բացելու մասին պետական ծրագրի հրապարակման առիթով: Մինչ այդ Հայաստանում շատ քչերն էին դժգոհում հանրային ոլորտներում, հատկապես հեռուստատեսությամբ ռուսերեն լեզվով հարցազրույցներ, ֆիլմեր, գովազդներ ու նույնիսկ ամբողջ հաղորդաշարեր հեռարձակելու փաստից: Հայաստանում արդեն քանի տարի է՝ գոյություն ունի նաեւ իշխանական հայերենը, որը որպես նորամուծություն կամ բանասիրական լեզվով՝ “նեոլոգիզմ”, ոչ ուսումնասիրվել, ոչ դատապարտվել, ոչ էլ պատշաճ գնահատականի է արժանացել: Միայն տպագիր մամուլում է գալուստսահակյանների հայերենը ենթարկվել ծաղրի ու ժառանգվել հետագա սերունդներին՝ որպես ուսումնասիրության նյութ: Իսկ Հայաստանի մամուլի գլխին կախված դամոկլյան սուրը, որի “գործառույթը” հանձնված է Լեզվի պետական տեսչությանը, իր ամբողջ ներուժը սեւեռել է թերթերում սպրդող վրիպակներն ու տառասխալները հաշվելու եւ մենտորական ոճով թերթերի խմբագիրներին սպառնալից նամակներ հղելու գործին: Մինչդեռ հայերենն արդեն հասցրել է իջնել թաթար-մոնղոլական արշավանքների ժամանակ Հառիճում նստակյաց կյանք ընտրած ղփչաղների ցեղի լեզվի մակարդակին, երբ, չունենալով գրեր, նրանք փոխառեցին հայերեն տառերը՝ իրենց տարեգրությունը թողնելու նպատակով:

Շարունակությունը

Եթե մեր մտավորականները չխոսեն մայրենի լեզվով` չի զարգանա ո՛չ մեր լեզուն, ո՛չ մեր կուլտուրան

 

Ստեփան Զորյանի հուշերը Մանուկ Աբեղյանի մասին
Հիշելով Արզնին` կուզեի այստեղ բերել և մի դեպք, որ բնորոշում է Աբեղյանին:
Կուրորտի գլխավոր բժիշկ Մադաթյանը, որ մի կիրթ մարդ էր, սովորաբար բանվորների և ծառայողների հետ խոսում էր հայերեն, իսկ ինտելիգենցիայի հետ` ռուսերեն: Լինելով թիֆլիսեցի` լավ չէր տիրապետում գրական լեզվին, վախենում էր սխալներ անել, ուստի, մտավորականների հետ խոսելիս, գերադասում էր ռուսերենը: Եվ մի օր ահա, մեր սենյակը գալով, դիմեց Աբեղյանին ռուսերեն.
—       Здраствуйте, товарищ Абегян. Как чувствуете себя?
Աբեղյանը վեր կացավ տեղից, բարևեց նրան և ասաց.
—       Բժիշկ, ինձ հետ խոսում են հայերեն:

Նա հայ լեզուն և կուլտուրան ո՜չ միայն գրքերի մեջ էր սիրում և գնահատում, այլև կենցաղում

Ստեփան Զորյանի հուշերը Մանուկ Աբեղյանի մասին
Իմ հուշերը մեր երախտավոր գիտնականի մասին ես պիտի սկսեմ մանկական մի գլխարկից:
Մինչև 19-20 թթ. Թիֆլիսում ամեն ազգի երեխաներ, երբ նավաստու գլխարկներ էին գնում` դրանց ճակատի մակագրությունները սովորաբար լինում էին միայն ռուսերեն. «Герой», «Шалун», «Матрос» և այլն: Երբեք չէի տեսած, որ մի հայ երեխա իր այդպիսի գլխարկի վրա ունենար հայերեն մակագրություն: Բայց ահա 14-15 թթ. իմ ամենօրյա ճանապարհին – Սոլոլակից մինչև Վորոնցովի արձանը – երբեմն հանդիպում էի հիսունի մոտ միջահասակ, ոսկրոտ ու պնդակազմ մի ակնոցավոր մարդու, որ մի փոքրիկ տղայի ձեռքը բռնած` քայլում էր դանդաղ և երբեմն մեկ-երկու խոսք ասում նրան:
Արտակարգ ոչինչ չուներ այդ մարդը, սակայն նա, ճշմարիտ ասած իմ ուշադրությունը գրավում էր շնորհիվ այն գլխարկի, որ կրում էր նրա հետևի երեխան. նավաստու մի գլխարկ, որի ճակատին կար հայերեն մակագրություն:

ԽՈՍՔԻ ԱՐԺԵՔԸ

Օրաթերթերից մեկում «Կրթության նախարարության եվրոպամետ խաղերը եւ անգիրի հայկական դպրոցը» վերնագրով հոդվածում մենք խոսել ենք կրթական նորագույն տեխնոլոգիաներ ներդնելու մասին կրթության նախարարության հավաստիացումների եւ հայոց լեզվի ուսուցման մեջ աշակերտներին անգիրի մղելու արատավոր մեթոդիկայի միջեւ գոյություն ունեցող հակասությունից: Առիթը հայոց լեզվի 7-րդ դասարանի գործող դասագիրքն էր:
Մեր հոդվածին «Լռության արժեքը» վերնագրով հոդվածով պատասխանել է հայոց լեզվի հիշյալ դասագրքի համահեղինակ Փառանձեմ Մեյթիխանյանը (Տես` «Ազգ» 5 նոյ. 2011թ. ):
Լավ կլիներ` չպատասխաներ, որովհետեւ անհարմար վիճակ է ստեղծել իր համար ու խայտառակել իրեն: Փողոցային լեզվակռիվ հիշեցնող այս հրապարակումը վստահաբար աշխատեց ստորագրողի դեմ: Այո՛, մարդ պիտի իմանա ոչ միայն լռության, այլեւ խոսքի արժեքը: Բանավեճի մեջ մտած հեղինակը, սեւացնելով, քանիցս վիրավորելով մեզ, հանրությանը դրական կողմերով է փորձում ներկայանալ:

«Հայերէնը Ճիշդ Խօսինք»

«Ապաու, կաթոն ինչ թէզէ է»:

«Այս ի’նչ հայերէն է: Կարկանդակը շատ թարմ է», կ’ըսեն:

«Հայրին գործը թա’պէն է, ինքն ալ ըննօ թէմպէլին մէկն է, չաշխատիր»:

«Սխալ է: Այդպէս չեն ըսեր: Հօրը գործը տկար է, բայց ինքն ալ ծոյլին մէկն է, չաշխատիր»:

Նմանօրինակ նախադասութիւններով եւ անոնց սրբագրուած մեկնութիւններով, «Հայերէնը ճիշդ խօսինք» յայտագիրը երկար ատեն սփռուեցաւ Լիբանանի «Վանայ Ձայն» ձայնասփիւռէն: «Վանայ Ձայն»ը լրացնելով փոքրամասնութիւններու լսատեսողական եւ ընթեռնելի մամուլի նպատակներէն մէկը, նախաձեռնած էր հայ ունկնդիրներուն նկատողութեան յանձնել լեզուական զանցառութիւններուն ճիշդ հայերէն փոխընտրութիւնները:

Լեզուական փոքրամասնութիւններու մշտնջենական գոյութիւնը մեծամասնութիւն կազմող տեղական ընկերութիւններու մէջ, որ օրէ օր աւելի կը շեշտուի համաշխարհային զանգուածային տեղափոխութիւններու եւ համաշխարհայնացումի տնտեսական եւ մշակութային ոտնձգութիւններու լայնածաւալ տարածումով, զուգահեռ կ’ընթանայ այդ փոքրամասնութիւններուն դիմագրաւած լեզուական, կրթական, տնտեսական եւ գաղափարախօսական մարտահրաւէրներուն հետ: 

Շարունակությունը