|
|
 (Օտարաբանության վնասները)
Ազգությունը ունի յուր հոգին,
և այդ հոգին լեզուն է:
Միքայել Նալբանդյան
Որքան ավելի արագավազ ու համակողմանի է կյանքի առաջընթացը, այնքան ավելի շեշտակի է տեղի ունենում լեզվի հարստացումը նոր բառերով ու արտահայտություններով: Այդ տեսակետից անմրցակից է լեզուների պատմության արդի շրջանը: Կյանքի տարբեր բնագավառներում ծայր առած ամեն մի նորույթ մի երկրից մյուսն անցնելով, մի ազգից` մյուսը, փոխանցում է նաև իր անվանումը կամ անհրաժեշտություն ստեղծում տվյալ երևույթն անվանելու սեփական լեզվամիջոցներով: Ահա թե ինչու ժամանակակից լեզուների մեջ այդպես հախուռն էնորաբանությունների հոսքը` լինեն դրանք օտարածին, թե ընդոծին: Հայտնի է նաև, որ տարբեր լեզուներ տարբեր հյուրընկալություն են ցուցաբերում օտար բառերի նկատմամբ:
Մեր մայրենին հնուց անտի լավ գիտենալով լեզվական փոխառությունների արժեքը` միաժամանակ օգտագործել է և այժմ էլ շռայլորեն օգտագործում է բառակազմության իր անհատնում հնարավորությունները: Փաստերը վկայում են, որ տերմինաշինության վերջին հիսնամյակը սրտաբաց օտարընկալությունից բացի բնորոշվում է սեփական միջոցներին ավելի ապավինելու հակումով: Մայրենի և օտար բառերի մրցության խնդիրը ի վերջո կարգավորում է լեզուն` համապատասխան իր բնույթին և զարգացման ներքին օրինաչափություններին, իսկ բառերը լեզվի մեջ հաստատվում են ամենօրյա գործածությամբ և կյանքի հրամայականով:
Շարունակությունը →
Պատմություն, ասույթներ, բանաստեղծություններ, հղումներ
Նյութը հավաքեցին՝ Գսպոյան Աննա, Հարությունյան Լիլիթ
Խմբագրեց՝ Սոնա Արսենյան 2013թ.
Նվիրվում է Մայրենի լեզվի տոնին
Շարունակությունը →
 Արտաշեսի թագադրությունից շատ առաջ այս մեծ երկրամասում ստեղծվել էր մի ինքնակոչ թագավորություն: Հայքում Հայք էր ստեղծվել, բայց ստեղծողը տերությունը կոչել էր իր անունով` Զարդմանոսի թագավորություն: Զարդմանոսը թագադրել էր ինքն իրեն: Հայ Երվանդունիներից տարբերվելու համար իր արքունիքի լեզուն դարձրել էր պարթևերենը: Եթե հունարեն կամ չինարեն իմանար, տերության լեզուն կդարձներ հունարենը կամ չինարենը: Բայց նա միայն պարթևերեն գիտեր: Երիտասարդ հասակում մի քիչ խոսում էր հայերեն, բայց հետո համառորեն չխոսեց և երբ մոտեցավ հիսունին` գլխի ընկավ, որ հայերենը կատարելապես մոռացել է: Հարևան պետությունները չճանաչեցին նրա թագն ու իշխանությունը: Իսկ Պարթևաց աշխարհում զարմացան, թե այս հայը ուրիշ բան չունե՞ր անելու, որ մոռացավ մայրենին և պարթևերենով է խոսում ու մտածում, չլինի՞ թե աչք է տնկել Պարթևաց աշխարհին:
Շարունակությունը →
The paper deals with the study of the English translation of “History of Armenia” by Movses Khorenatsi – a unique monument of the 5th century historical literature the adequate translation of which is of crucial importance as far as the interpretation of Armenian historical, national, cultural and linguistic identities are concerned at the international arena.
The object of our research is the English translation by R. W. Thomson. Its overall study has revealed cases of inadequate translation especially on the lexical level: inaccurate calques of lexical elements, phraseological units among them, obscure transpositions of stylistically connoted words, as well as cases of non-motivated transliteration of elements indicating historical realias.
The research has shown that “History of Armenia” being a real entity of Armenian national historical records is a masterpiece, presenting a skillful intertwinement of the historical, the scientific and the literary – a fact that should have been taken into consideration by the translator.
Կարդալ ՊԴՖ տարբերակը շարունակությունը սեղմելով
Շարունակությունը →
 Հատված Վահան Տերյանի համանուն հոդվածից
Ի՞նչ է կամենում նա «Հայաստան» ասելով: Ի՞նչ է նշանակում այդ բառը նրա շուրթերին:
Եթե ենթադրելու լինենք նույն «ազգի կուլտուրական ապագան», պետք է ենթադրենք այդ բուրժուական ինտելիգենցիայի մեջ որոշ ազգային կուլտուրական գունավորում, ազգային կուլտուրական որոշ գաղափարներ, որոշ ձգտում, մինչդեռ ամենից առաջ եւ վճռական կերպով փաստերը ժխտում են մի այսպիսի ազգային ոգու գոյությունը մեր բուրժուական ինտելիգենցիայի ծոցում:
Ընդհակառակը, ինչպես հայ բուրժուազիան, այնպես եւ նրան մշտապես հարազատ, ավելի լավ է ասել՝ հոգեհարազատ հայազգի ինտելիգենցիան իր ամենախոշոր ու ամենագործոն մասով ապազգայնացած է:
Դա մի անժխտելի փաստ է:
Շարունակությունը →
Հատվածներ Վահան Տերյանի «Մեր գրականության գալիք օրը» հոդվածից
Լեզուն կուլտուրայի ամենազորեղ մղիչն է, մարդու ամենահավատարիմ ու անդավաճան մխիթարիչն ու սփոփիչը – անխոս բնության, անբարբառ տիեզերքի առջև:
Եթե լեզուն, ասում է Մաքս Մյուլլերը[1], բնության ստեղծագործությունն է, ապա դա բնության ամբողջ ստեղծագործությունը պսակող մի հրաշալիք է, որ պահպանված է եղել մարդու համար, եթե դա մարդկային ստեղծագործության արդյունք է, ապա նա բարձրացնում է ու հասցնում մարդուն աստվածային աստիճանի, եթե աստծո պարգև է` ապա դա նրա ամենամեծ ու ամենաթանկագին պարգևն է… Ամենահին դարերից սկսած խոսքը եղել է հիացումի առարկա մարդկանց համար: Ո՛չ արտաքին աշխարհը կամ բնությունը, ո՛չ մարդու ներքին աշխարհը չեն հարուցել այնքան խոր զմայլանք ու զարմանք, որքան լեզուն: Եվ դրա համար է, որ դարերից ի վեր ժողովուրդը առանձին մի հավատ ունի դեպի խոսքը: Խոսքը դարձել է հավատալիք, պաշտամունքի առարկա: Խոսքի զորությունը ահեղ է, անքննելի և ամենակարող` ժողովրդի աչքում մինչև մեր օրերը: Խոսքը կենդանի շունչ է համարվում – ոգի, զորություն կախարդական: Դեռ 1812թ., ասում է պրոֆեսոր Բոդուեն դե Կուրտենեն, մի ֆրանսիացի, որ Նապոլեոնի հետ ընկել էր Մոսկվա, հավատացնում էր հետո իր հայրենակիցներին, որ Ռուսաստանում այնպիսի խիստ սառնամանիք է լինում, որ խոսքերը շրթունքներից դուրս են թռչում, բայց մինչև լսողի ականջը չեն հասնում` որովհետև ճանապարհին սառչում են:
Լեզուն կուլտուրայի ամենաճիշտ ու անսխալական նշանացույցն է:
Շարունակությունը →
 «9-րդ հրաշալիք», 432, 2008թ., ՎԱՍ» Վաչագան Ա. Սարգսյանի ֆեյսբուքյան էջից
«ԵՍ ՃԱՆԱՉՈՒՄ ԵՄ ՔԵԶ»
Ես քեզ շա՛տ վաղուց եմ ճանաչում. հայ ժողովրդի ծննդյան օրվանից ի վեր: Երբ Հայկն իր որդիներին արգելեց գնալ բաբելոնյան աշտարակի շինարարությանը մասնակցելու, դու ծպտյալ գնացիր: Ես այսօր կխոսեմ քո էության, բնավորության միայն մի կողմի մասին՝ աստվածատուր քո լեզվի նկատմամբ քո ունեցած վերաբերմունքի մասին: Դու հունախոս էիր, հետո թրքախոս, պարսկախոս, ռուսախոս, անգլիախոս: Այսօր էլ դու հայախոս ու հայամտած չես: Դու այսօր էլ բանսարկություն կգրեիր Չարենցի դեմ՝ նշելով, որ նա ազգայնամոլ է՝ սիրում է իր լեզուն ու հայրենիքը: Կգրեիր Շիրազի դեմ, Րաֆֆու դեմ, Աբովյանի դեմ, Կողբացու դեմ, Հայկի դեմ: Եվ գրո՜ւմ ես՝ առնվազն ինքդ քեզ համար, քո մեջ:
Ես ճանաչում եմ քեզ: Դու այսօր քո անկախ պետության մեջ, քո մայրաքաղաքի սրտում ստեղծում ես արձանախումբ՝ նվիրված «Տղամարդիկ» կինոնկարին (սա հիանալի է), սակայն այդ արձանախումբը դնում ես մի պատվանդանի վրա, որի վրա ոչ մի հայերեն տառ չկա. դու ուղղակի չես զգում, թե որքան ծիծաղելի և որքան ողբերգական է դա և որքան զավեշտալի են քո պատճառաբանությունները:
Շարունակությունը →
 Գրող, հրապարակախոս, «9-րդ հրաշալիք» շաբաթաթերթի գլխավոր խմբագիր Վաչագան Սարգսյանը Ֆեյսբուքի իր էջում «Տապանի աղանդավորական ճեղքը» վերնագրով գրառում է կատարել։ «Հայաստանում դժվար թե գտնվի մեկը, որ չասի` քանի լեզու գիտես, այնքան մարդ ես: Բայց կա մեկը, որ ասում է. «Եթե մայրենի լեզուդ չգիտես, ապա քանի լեզու գիտես, այնքան մարդ չես»»,- գրել է նա։ Ստորև ներկայացնում ենք այն։
Այսօր, ինչպես միշտ է եղել, երկու մոտեցում կա հայոց լեզվի վերաբերյալ: Առաջինն այն է, որ հայերենը օրհասական վիճակում է, հոգեվարք է ապրում, անէանում է, ոտնատակ է լինում. մի խոսքով, այսօր կա, վաղը չկա: Երկրորդ մոտեցումն այն է, որ հայերենը ծաղկուն վիճակում է, ոչ մի վատ բան էլ չկա, միշտ էլ այսպես է եղել, անհանգստանալու ոչինչ չկա, հայերենը իր հազարամյա ճամփով հանգիստ գնում է. ի՞նչ եք ձեններդ գլուխներդ գցել:
Շարունակությունը →
 Մեր ձեռագրերի մասին խոսելիս` չի կարելի մոռանալ և նրանց կազմը, որ երբեմն հասնում է վիրտուոզ վարպետության: Ձեռագրերը մեծ մասամբ կաշեկազմ են, բայց կան նաև ոսկերիչների գործեր, որոնք ապացուցում են, թե միջին դարերում ի՛նչ նրբության են հասել մեր ոսկերիչները. այնքա՛ն հմտություն, ճաշակ և բովանդակություն կա նրանց գործերում և միաժամանակ այնքա՛ն հարուստ են այդ արծաթե կազմերն իրենց ճարմանդներով, կոճակներով, փակերով, որ դարձյալ վկայում են, թե որքա՛ն թանկ բան է համարվել գիրքը մեր նախնիների համար, որ նրանց դրել են պատյանների մեջ, թանկագին բարձր արվեստով շինած պատյանների մեջ: Ճիշտ է, այդպիսի պատյան ունեցող գրքերը շատ են, բայց այնքա՛ն լավ են պահպանվել, որ կարծես երեկ են դուրս եկել վարպետի ձեռի տակից և հիացնում ու զարմացնում են տեսնողին:
Բացի այս ամենը` մեր Մատենադարանի ձեռագրերը, պատմիչների ձեռագրերը ունեն նաև մի առանձնահատկություն, որը օտարների կարծիքով, կազմում է մեր ձեռագրերի մեծ առավելությունը ուրիշ ազգերի ձեռագիր-պատմությունների համեմատությամբ: Բանն այն է, որ մեր պատմիչները (մեծ ու փոքր), որոնց թիվը հասնում է մոտ ութսունի, չեն սահմանափակվել միայն հայ ժողովրդով և նրա կյանքով:
Շարունակությունը →
 Մի այլ ունևոր իր ունեցածը կտակում է, որ ինչ գնով էլ լինի ձեռք բերեն գերի տարված և օտար շուկաներում վաճառվող հայ ձեռագիր-գրքերը:
Իսկ Կիրակոս Գանձակեցին ասում է, թե երբ Հուլավու խանը Էրզրումը գրավեց փոքրասիական սելջուկներից` շուկայում թափված էին հայ ձեռագրերը, և հայ իշխանները դրանք գնելով, ազատում էին և վերադարձնում իրենց տերերին` վանքերին:
Հիշատակարաններում պատմված է, թե ինչպես պարսիկները, այնպես էլ մոնղոլները սկզբում, չիմանալով գրքի արժեքը, վառում, ոչնչացնում էին, հետագայում, սակայն, երբ նկատում են, որ հայերը մեծ գումարներ են տալիս ձեռագրերին, սկսում են պարբերաբար հարձակումներ գործել հայ վանքերի և եկեղեցիների վրա և հափշտակել այնտեղ եղած ձեռագրերը` մեծ գնով ետ տալու համար:
Եվ սրանք եզակի փաստեր չեն, հիշատակարանները լիքն են դրանցով. միաժամանակ այդ փաստերը հասարակ հիշատակություններ չեն. դրանք ոչ միայն վկայում, այլև խորհրդանշում են այն անհուն, անձնազոհության հասնող սերը, որ ունեցել են հայ մարդիկ դեպի գիրքը, դեպի գրականությունը` շրջապատող խավարի բարբարոսության մեջ:
Շարունակությունը →
|
