Հայերենագիտություն բաժնի նյութերը։

Մի քանի անգամ նկատել էի, որ 4-րդ դասարանցի դուստրս դասերը պատրաստելիս առաջինն անգլերենն ու ռուսերենն է սովորում, հետոՙ մյուս առարկաները, ամենավերջում մեծ դժկամությամբ ձեռքն է վերցնում մայրենիի դասագիրքը: Աչքի պոչով նրան հետեւելիս ինձ համար պարզ էր դարձել, որ աղջիկս մանկական խանդավառությամբ է արտասանում ու պատմում հատկապես ռուսերեն դասերը: Ուրախ, գունեղ, տրամադրող, ուսուցանող այդ պատմություններով անգամ ես էի տարվում: 4-րդ դասարանում, ի դեպ, անգլերեն եւ ռուսերեն քերականությունը բավականին մատչելի է մատուցված, եթե բախտդ բերի, երեխադ լավ ուսուցչի ձեռք ընկնի, ուրեմն օտար լեզուների հիմքն ամուր կդրվի: Շարունակությունը →

Կրթութեան ասպարէզին մէջ մեծ ծառայութիւններ մատուցելու, հայոց լեզուն ֆրանսական միջավայրի մէջ զարգացնելու համար բանասէր, լեզուաբան, բանասիրական գիտութիւններու դոկտոր, փրոֆէսոր Ռոպեր Տէր Մերկերեան վերջերս Ֆրանսայի կրթութեան նախարարութեան կողմէ ստացած է«Ակադեմական դափնիներ» պատուաւոր տիտղոսը եւ շքանշանը:

Այս առիթով կը ներկայացնենք «Հայերն այսօր»-ի հարցազրոյցը Ռոպեր Տէր Մերկերեանի հետ:

– Օրերս լրացաւ 80 ամեակս: Երկար տարիներու պատմութիւն, որուն ընթացքին ունեցած եմ թէ՛ ուրախութեան, թէ՛ տխրութեան պահեր, զանազան հանդիպումներ, որոնցմէ շատերն անցած-գացած են, որոշներն ալ դարձած են մնայուն:

Շարունակությունը →

Այս շաբաթ մտային կարիքներս գոհացնող յօդուած կարդացած չէի, ուստի խոր անբաւարարութեան զգացումով ալ  անցընելու վրայ էի օրերս: Չեմ ըսեր, անշուշտ, թէ չկար նման յօդուած, այլ պարզապէս ինծի չէրհանդիպած այդպիսին:

Բայց ահա  շաբաթավերջին,– ուր հիմա նստած կը գրեմ,– ինծի պահ մը թուեցաւ՝ ի դէմս դոկտ. ՀրանդՄարգարեանի «Բարի ճանապարհ, գիրքե՛ր, ճանապա՛րհ բարի» յօդուածին («Հայերն այսօր», 13 մարտ 2018), որ դէմ-յանդիման կը գտնուիմ այդ ինծի պակսող գրութեան: Շարունակությունը →

Մեր կեանքի ընթացքին, շատ բաժանումներ տեսած ենք, բարի ճանապարհ մաղթած ենք մարդկանց՝ սիրելիներու, ընկեր-ընկերուհիներու, հարազատներու: Բոլոր բաժանումները իրենց դառն եւ ուրախ զգացական  աշխարհին հետ, հասարակած գիծ մը ունին… բոլորն ալ բարի կամեցողութեան վրայ կառուցուած են: Բաժանումէն ետք, բարի մաղթանքներով կը յուսանք, որ հեռացողը աւելի լաւ «տեղ» մը կ՛երթայ:

Մեր բաժանումը տարբեր էր… մարդ չէր, որ ճանապարհ պիտի դնէինք:

Բարի ճանապարհ պիտի մաղթէինք գիրքե՜րու, ՀԱՅԵՐԷ՜Ն ԳԻՐՔԵՐՈՒ… Շարունակությունը →

Գուցե համադրական սկզբունքի փայլուն իրականացու՞մն էր, որ հիմք տվեց ֆրանսիացի հայագետ Ֆրեդերիկ Ֆեյդիին ասելու, թե՝ «Վարուժանը կպատկանի այնքան արևմուտքին, որքան Հայաստանին… Նրա տեղը համաշխարհային գրականության մեջ թերևս հեռու չէ այն բարձունքից, որ գրավում է Էմիլ Վերհարնը»:

Լայնախոհության և ազգային սահմանափակության հակադիր դիրքերից ելնող այս կոնտեքստում  առավել ևս համոզիչ ու ազնիվ է հնչում Վարուժանի մտահոգությունը օտարամոլությամբ տառապող հայրենակիցների հանդեպ: Նա սովորեցնում էր, որ հայոց լեզուն և հայոց այբուբենն են մեր միակ ու անվրեպ զենքերը ուծացման դեմ, որ եթե ֆրանսերենի թեկուզ «անխոհեմ չափերով» տարածումը «Ռուսիո մը կամ ուրիշ հզոր պետության մը համար նվազ աղետաբեր կրնա ըլլալ, բայց մեզի համար, որ զանազան սպառնալիքներու տակ ինկած փոքր ազգ մըն ենք», հայեցի կրթություն չստանալը «ոճիր մը կը համարվի», հայոց լեզուն է, որ ընդունակ է «իրար միացնելու անհատները՝ իբրև ժողովուրդ, ժողովուրդն՝ իբրև ազգ, Ազգը՝ իբրև հայկականություն»: Շարունակությունը →

EduLab կրթական կենտրոնի մասնագետ Թերեզա Հովհաննիսյանը NEWS.am-ին տված հարցազրույցում պատմում է հայերենը որպես օտար լեզու դասավանդելու առանձնահատկությունների, օտարերկրացիների՝ հայերեն սովորելու շարժառիթների եւ դժվարությունների մասին:

Օտարերկրացիներին որքանո՞վ է հեշտ սովորել հայերեն:

Հայերի մեջ տարածված մի լեգենդ կա, թե հայերենն աշխարհի ամենադժվար լեզուներից է: Հաճախ ուսանողները EduLab են գալիս՝ համարելով, թե արկածախնդրության պես մի բան է հայերեն սովորելը, գալիս են այն մտքով, թե մի քանի օրից կնահանջեն: Իսկ շաբաթներ անց արդեն հումորով են վերաբերվում «գերբարդ» հայերենի մասին հայերի այդ համոզմանը: Եվ հետաքրքիրն այն է, որ ուսանողներիցս շատերը հայ ծանոթներին հետո չեն ասում, որ սովորական լեզու է հայերենը: «Թող էդպես մտածեն, ես ինձ էդպես հերոս եմ զգում».- կատակով ասում է ուկրանիացի ուսանողուհիս: Շարունակությունը →

Ջոյսի «Ուլիսես»-ի վերաբերյալ զավեշտական կարծիք կա՝ բաղկացած երկու մասից. ա) «Ուլիսես»-ը բոլոր ժամանակների լավագույն վեպն է. բ) ոչ ոք այն չի կարդացել մինչև վերջ: Ինչպե՞ս է սա մեկնաբանում թարգմանիչ Սամվել  Մկրտչյանը։

-Ես հայ ընթերցողին խորհուրդ կտայի մոռանալ առաջին կետը և ընթերցել մինչև վերջ: Հավատացնում եմ, որ գիրքն այս տեսքով (լուսանցքային ծանոթագրություններ, պատկերազարդ) առաջին անգամ է լույս տեսնում: Թեպետ Ժակ Դերիդան զգուշացնում էր՝ երբեք մի ասա, թե դու կարդացել ես Ջոյս, քանի որ մենք միշտ գտնվում ենք նրան ընթերցելու եզրին: Պատճառն այն է, որ հնարավոր չէ «Ուլիսես»-ը տեսնել ամբողջությամբ. մենք միշտ մի մասն ենք տեսնում, բայց Ջոյսն ընթերցողին հրավիրում է դեպի իր տեքստային լաբիրինթոսը, որտեղ վերջինս կարող է նույնիսկ գործող անձ դառնալ:

-Փաստորեն, Ջոյսի լեզվական «խութերը» հաղթահարելի են:

Շարունակությունը →

ԱՐԱ ԳԱԶԱՆՃԵԱՆ

Վերջերս յաճախ կը գրուի արեւմտահայերէնի նահանջի մասին: Այս յօդուածով չեմ ուզեր Շահնուր «հոտիլ», բայց նահանջը առկայ է ամէն քայլափոխի: Ցեղասպանութենէն ետք մեր մեծագոյն մարտահրաւէրը եղաւ մեծնալ հայ, մնալ հայ. եւ քանի որ Արեւմտեան Հայաստանը ա՛լ անցած էր պատմութեան, մեր մտաւորական թէ ղեկավար մարմինները ամէն ճիգ թափեցին պահպանելու լեզուն իր ամէնէն մաքուր եւ ջինջ երանգներով: Այս բոլորին մէջ մեծ դեր խաղաց մամուլը, որ սրբութեան նման մտաւ տարագիր բոլոր ընտանեկան յարկերէն ներս: Այսօր հաւաքականօրէն երկու դժբախտութեանց առջեւ կը գտնուինք: Նախ այն, որ օտար բառեր փոխարինած են հայերէնը շատ մը պարագաներու, հակառակ անոր որ սփիւռքի արեւմտահայ մամուլը հայաստանեան մամուլին չափ տակաւին չէ այլասերած, երկրորդ` մամուլը փոխարինուած է համակարգչային լուրերով, ուր հայ տարեցը առհասարակ չ՛այցելեր, իսկ երիտասարդն ալ կը բաւարարուի օտար աղբիւրներ կարդալով: Հայ մամուլը լուրերու աղբիւր մը չէր միայն, այլ «ուսուցիչ» էր: Այսօր մամուլը առհասարակ, դժբախտաբար, ուրիշ իրականութիւն մը կը պարզէ: Արեւմտահայերէնի դասաւանդումը մնացած է հայկական վարժարաններու ուսերուն: Դժբախտաբար հոն ալ որակաւոր ուսուցիչի պակասը կայ, իսկ շատեր ալ զոհ կը  դառնան առեւտրական հաշիւներու, քանի որ դպրոցը այդ հնոցը չէ ալ, այլ դարձած է նիւթապաշտ մարդոց քմահաճոյքին առարկան: Արեւմտեան այս ափերուն հայ ուսուցիչին հետ կը վարուինք` իբրեւ տան գետինը փռուած գորգի մը. կը կոխկռտենք վրան ու կ՛անցնինք` մոռնալով տարիներու անոր վաստակն ու նուիրումը: Դարձեա՛լ Շահնուրի խօսքերով` «Մեղայ Արարատին»: Շարունակությունը →